Ο Πλούτος της Ελλάδας

Εκδόσεις Πατάκη, 2019

656 σελ.

Αντικείμενο του βιβλίου είναι ο οικονομικός μετασχηματισμός της Ελλάδας από τους βαλκανικούς πολέμους μέχρι σήμερα, δηλαδή ο μετασχηματισμός μιας φτωχής αγροτικής χώρας σε μία ανεπτυγμένη οικονομία του δυτικού κόσμου. Πρόκειται για μία μακρόχρονη πορεία, με τις εκρήξεις της και τις οπισθοδρομήσεις της, για μια πορεία που είναι εξαρτημένη ασφυκτικά από το διεθνές περιβάλλον, το οποίο η Ελλάδα συχνά αξιοποιεί, σε άλλες δε περιπτώσεις δεν είναι σε θέση να παρακολουθήσει, κάτι που έχει οδηγήσει τα τελευταία χρόνια τη χώρα μας σε μία αληθινή παγίδα, σε ένα πραγματικό αδιέξοδο. Το βιβλίο δεν απευθύνεται μόνο σε ιστορικούς και οικονομολόγους, αλλά αποτελεί μία προσπάθεια να μιλήσει για μία δύσκολη και πολύ συχνά αγωνιώδη πορεία της χώρας, στην οποία παράγοντες πολιτικοί όσο και κοινωνικοί βαρύνουν εξίσου στη διαμόρφωση της ελληνικής οικονομικής πραγματικότητας. Παραπέρα δε, η λογική την οποία σέβεται η αφήγηση δε λαμβάνει υπόψη της κύκλους ή νομοτέλειες, αλλά είναι το προϊόν της προσπάθειας, άλλοτε πετυχημένης και άλλοτε όχι, των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται στη χώρα αυτή, που παράγουν δηλαδή τον πλούτο της.

Histrory's Spoiled Children

Hurst & Company London, 2018

ix + 467

+ Περισσότερα

History's Spoiled Children is the story of a small Ottoman province and its transformation into a modern European state. In some respects, the challenges to the formation of the Greek state could be likened to those encountered by the Western world in its efforts to impose its politico-cultural model on societies foreign to it. Though the Greeks of the nineteenth and twentieth centuries were Christians whereas the societies subject to Western experimentation today are Muslim, the political venture known as modernization has treated both as civilizing projects and in no way as equal partners. However, there is one distinction that cannot be ignored. Western Europeans regard Greece and Greeks as foundational in their own history. With this in mind, one may better understand the West's (more or less) particular treatment of these populations, which not only rebelled against the Ottoman Empire in the name of Christianity but also invoked connections to an ancient past in which Europe sees the roots of its own identity. Kostas Kostis explores this perception and traces the formation of this favored modern nation, dubbed in nineteenth-century Europe the ''spoiled children of history'.

Τα κακομαθημένα παιδία της Ιστορίας

Νέα έκδοση: Εκδόσεις Πατάκη 2015

xvi + 894 σελ.

+ Περισσότερα

Πώς μια μικρή επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετετράπη σε ένα σύγχρονο Ευρωπαϊκό κράτος; Μια συνοπτική, νηφάλια και διαυγής εξιστόρηση της διαμόρφωσης του νεοελληνικού κράτους από τις απαρχές του ώς σήμερα. Ο βασικός άξονας γύρω από τον οποίο περιστρέφεται το παρόν βιβλίο είναι η μετατροπή μιας μικρής επαρχίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος. Από ορισμένες απόψεις, τα προβλήματα που ανέκυψαν κατά τον σχηματισμό του σύγχρονου ελληνικού κράτους θα μπορούσαν να εξομοιωθούν με τα αντίστοιχα προβλήματα που συναντούν αυτή τη στιγμή οι προσπάθειες του δυτικού κόσμου να επιβάλει το δικό του πολιτικό και πολιτισμικό μοντέλο σε κοινωνίες ξένες, αν όχι εχθρικές προς αυτό. Το γεγονός ότι οι Έλληνες του 19ου και 20ού αιώνα είναι χριστιανοί, ενώ οι κοινωνίες που αποτελούν σήμερα αντικείμενο πειραματισμού της Δύσης είναι μουσουλμανικές, μικρή σημασία έχει, στον βαθμό που και οι δύο αντιμετωπίστηκαν ή αντιμετωπίζονται, ρητά ή όχι, ως πεδία εκπολιτισμού και σε καμία περίπτωση ως ισότιμοι εταίροι του πολιτικού εγχειρήματος στο οποίο αποδίδεται, μάλλον άκριτα, ο όρος εκσυγχρονισμός. Εξάλλου, ο χριστιανισμός των Ελλήνων δεν έπαψε ποτέ να αντιπροσωπεύει το Σχίσμα, δηλαδή μια ιδιαιτερότητα σε σύγκριση με τις δυτικοευρωπαϊκές αντιλήψεις, όχι πάντοτε συμπαθή, και ακόμη λιγότερο κατανοητή. Ωστόσο, σε αυτή τη σύγκριση υπάρχει μια διαφορά που είναι αδύνατον να αγνοηθεί. Αντικείμενο του βιβλίου είναι η Ελλάδα και οι Έλληνες, και αυτή η -εθνικού χαρακτήρα πλέον- κατηγορία, εκ των πραγμάτων, συνειρμικά αναφέρεται σε ό,τι οι Δυτικοευρωπαίοι θεωρούν ως θεμέλια του πολιτισμού τους. Από την άποψη αυτή, μπορεί εύκολα να ερμηνευθεί η ιδιαίτερη, ως έναν βαθμό τουλάχιστον, μεταχείριση που επιφύλαξε η Δύση στους πληθυσμούς που δεν εξεγέρθηκαν απλώς εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο όνομα του χριστιανισμού, αλλά επικαλέστηκαν, μέσω του ονόματός τους, τη σύνδεση με ένα παρελθόν στο οποίο η Ευρώπη βλέπει τις ρίζες της δικής της ταυτότητας. Πρόκειται για μια αντίληψη που ανακαλείται πολύ συχνά από όλους όσοι θέλουν να υποστηρίξουν ή να πολεμήσουν τις εξεζητημένες συχνά επιλογές των Ελλήνων, στους οποίους κατά τον 19ο αιώνα οι Ευρωπαίοι θα αποδώσουν τον χαρακτηρισμό τα "κακομαθημένα παιδιά της Ιστορίας".

Κράτος και επιχειρήσεις στην Ελλάδα

Εκδόσεις Πόλις, 2013

512 σελ.

+ Περισσότερα

Στόχος μου στο βιβλίο αυτό είναι να παρακολουθήσω την ιστορία μιας μεταποιητικής επιχείρησης μέσα από τους μετασχηματισμούς που γνωρίζει η ελληνική βιομηχανία στη διάρκεια του 20ού και των αρχών του 21ου αιώνα. Και αντιστρόφως, να μελετήσω την ελληνική βιομηχανία μέσα από την ιστορία μιας επιχείρησης και ενός προϊόντος που συμβολίζει, όσο ίσως κανένα άλλο, τον εκσυγχρονισμό. Ας μην λησμονούμε ότι το αλουμίνιο υπήρξε, χωρίς καμία αμφιβολία, το μέταλλο του 20ού αιώνα και η εγκαθίδρυση μιας βιομηχανίας παραγωγής αλουμινίου αποτέλεσε το όραμα Ελλήνων μηχανικών, οικονομολόγων και πολιτικών κάθε πολιτικής απόχρωσης. Άρα δύσκολα θα μπορούσε κανείς να βρει άλλη ελληνική επιχείρηση της οποίας η ίδρυση και λειτουργία να συγκεντρώνουν τόσα στοιχεία που να την καθιστούν αντιπροσωπευτική οικονομικών και πολιτικών αντιλήψεων, κρατικών πολιτικών και επιχειρηματικών επιλογών. Η σημερινή εμπειρία μάς δείχνει ότι ένααπό τα μεγάλα προβλήματα της μεταπολεμικής βιομηχανίας, που οδήγησε σεσυρρίκνωση της ελληνικής μεταποίησης, ήταν τελικά η απουσία μιας νέας βιομηχανικής πολιτικής μετά τη μεταπολίτευση. Από το 1961 μέχρι το 1974 ήταν σαφείς οι πολιτικές προτεραιότητες για την ενίσχυση της βιομηχανίας και για τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας. Αντιθέτως, μετά το 1974 το ελληνικό κράτος παρέμεινε προσκολλημένο στην ήδη ξεπερασμένη την εποχή εκείνη αντίληψη για την αξιοποίηση του "φυσικού πλούτου" της χώρας, αδιαφορώντας για την υποστήριξη επιχειρηματικών σχημάτων στον χώρο της μεταποίησης που θα παρήγαν υψηλότερη προστιθέμενη αξίακαι τεχνολογικά θα ήσαν διεθνώς ανταγωνιστικά. Στη λογική αυτή, η πολιτική στήριξης της βιομηχανίας, ασφαλώς κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί κατ' ανάγκην ανορθολογική ή σπάταλη. Αντ’ αυτού, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, εγκαταλείπεται κάθε «παραγωγική» αντίληψη για την ελληνική οικονομία και όλο το βάρος πέφτει πλέον στον τριτογενή τομέα και στην προσαρμογή των ονομαστικών μεγεθών της ελληνικής οικονομίας στις απαιτήσεις της συνθήκης του Μάαστριχτ. Το "όραμα της εκβιομηχάνισης" ξεθώριασε στην Ελλάδα μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και μάλλον άδοξα, αν λάβει κανείς υπόψη του τη βαρύτητα που είχε για το ελληνικό κράτος από το 1930 μέχρι το 1990 περίπου. Έδωσε τη θέση του στο ιδανικό της κατανάλωσης, το οποίο δεν οδήγησε πολύ μακριά τη χώρα. Στις σημερινές συνθήκες δεν είναι δυνατόν να επιστρέψει κανείς στο μεταποιητικό πρότυπο της μεταπολεμικής Ελλάδας. Το ζητούμενο μάλλον είναι πώς θα δημιουργηθούν τα εφαλτήρια για ένα καινούργιο πρότυπο ανάπτυξης. Και από το πρότυπο αυτό η ελληνική βιομηχανία δεν μπορεί να απουσιάζει, ακόμη και εάν ο ρόλος της θα είναι περιορισμένος σε σχέση με εκείνον που οραματίζονταν όσοι έφτιαξαν τη μεταπολεμική Ελλάδα.

Τα κακομαθημένα παιδία της Ιστορίας

Εκδόσεις Πόλις, 2013

894 σελ.

+ Περισσότερα

Πώς μια μικρή επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετετράπη σε ένα σύγχρονο Ευρωπαϊκό κράτος; Μια συνοπτική, νηφάλια και διαυγής εξιστόρηση της διαμόρφωσης του νεοελληνικού κράτους από τις απαρχές του ώς σήμερα. Ο βασικός άξονας γύρω από τον οποίο περιστρέφεται το παρόν βιβλίο είναι η μετατροπή μιας μικρής επαρχίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος. Από ορισμένες απόψεις, τα προβλήματα που ανέκυψαν κατά τον σχηματισμό του σύγχρονου ελληνικού κράτους θα μπορούσαν να εξομοιωθούν με τα αντίστοιχα προβλήματα που συναντούν αυτή τη στιγμή οι προσπάθειες του δυτικού κόσμου να επιβάλει το δικό του πολιτικό και πολιτισμικό μοντέλο σε κοινωνίες ξένες, αν όχι εχθρικές προς αυτό. Το γεγονός ότι οι Έλληνες του 19ου και 20ού αιώνα είναι χριστιανοί, ενώ οι κοινωνίες που αποτελούν σήμερα αντικείμενο πειραματισμού της Δύσης είναι μουσουλμανικές, μικρή σημασία έχει, στον βαθμό που και οι δύο αντιμετωπίστηκαν ή αντιμετωπίζονται, ρητά ή όχι, ως πεδία εκπολιτισμού και σε καμία περίπτωση ως ισότιμοι εταίροι του πολιτικού εγχειρήματος στο οποίο αποδίδεται, μάλλον άκριτα, ο όρος εκσυγχρονισμός. Εξάλλου, ο χριστιανισμός των Ελλήνων δεν έπαψε ποτέ να αντιπροσωπεύει το Σχίσμα, δηλαδή μια ιδιαιτερότητα σε σύγκριση με τις δυτικοευρωπαϊκές αντιλήψεις, όχι πάντοτε συμπαθή, και ακόμη λιγότερο κατανοητή. Ωστόσο, σε αυτή τη σύγκριση υπάρχει μια διαφορά που είναι αδύνατον να αγνοηθεί. Αντικείμενο του βιβλίου είναι η Ελλάδα και οι Έλληνες, και αυτή η -εθνικού χαρακτήρα πλέον- κατηγορία, εκ των πραγμάτων, συνειρμικά αναφέρεται σε ό,τι οι Δυτικοευρωπαίοι θεωρούν ως θεμέλια του πολιτισμού τους. Από την άποψη αυτή, μπορεί εύκολα να ερμηνευθεί η ιδιαίτερη, ως έναν βαθμό τουλάχιστον, μεταχείριση που επιφύλαξε η Δύση στους πληθυσμούς που δεν εξεγέρθηκαν απλώς εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο όνομα του χριστιανισμού, αλλά επικαλέστηκαν, μέσω του ονόματός τους, τη σύνδεση με ένα παρελθόν στο οποίο η Ευρώπη βλέπει τις ρίζες της δικής της ταυτότητας. Πρόκειται για μια αντίληψη που ανακαλείται πολύ συχνά από όλους όσοι θέλουν να υποστηρίξουν ή να πολεμήσουν τις εξεζητημένες συχνά επιλογές των Ελλήνων, στους οποίους κατά τον 19ο αιώνα οι Ευρωπαίοι θα αποδώσουν τον χαρακτηρισμό τα "κακομαθημένα παιδιά της Ιστορίας".

Η ιστορία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας

'Εκδοση Ιστορικό Αρχείο Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, 2003

590 σελ.

The Creators and the Creation of Banking Enterprises in Europe from the 18th to the 20th Century

European Association for Banking History & Alpha Bank Historical Archives, Athens 2002

317 σελ.

Ο μύθος του ξένου

Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 1999

188 σελ.

+ Περισσότερα

Ο βωξίτης, η αλουμίνα και το αλουμίνιο αποτέλεσαν κεντρικά στοιχεία πολιτικών και οικονομικών διενέξεων για μια μακρά περίοδο της ελληνικής μεταπολεμικής ιστορίας. Όλα τα προγράμματα οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, από την ανασυγκρότηση και δώθε, συμπεριελάμβαναν μια μονάδα αλουμινίου στα σχέδιά τους. Όλες οι πολιτικές παρατάξεις του τόπου, από την Κατοχή και μετά, θεωρούσαν την ίδρυση βιομηχανίας αλουμινίου ως βασικό στόχο της οικονομικής πολιτικής, κι ακόμη, με εξαίρεση το κόμμα της Αριστεράς, ενέτασσαν στο πρόγραμμά τους τη συνεργασία με το ξένο κεφάλαιο, προκειμένου να επιταχυνθεί η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, η δημιουργία ενός εργοστασίου αλουμινίου αντιπροσώπευε κάτι περισσότερο από την εγκατάσταση μιας βιομηχανικής μονάδας ή, έστω, μια από τις μεγαλύτερες επενδύσεις που είχαν γίνει ποτέ στην Ελλάδα: ήταν το σημείο σύγκρουσης δύο πολιτικών κόσμων, δύο αντιλήψεων γι΄ αυτό που όφειλε να γίνει η Ελλάδα μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, πολύ δε περισσότερο γι' αυτό που έγινε.

Συνεργασία και ανταγωνισμός: Τα 70 χρόνια της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών

Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 1997

219 σελ.

Στον καιρό της πανώλης

Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 1995

463 σελ.

+ Περισσότερα

Η πανώλη είναι η επιδημική ασθένεια που άφησε τα βαθύτερα τραύματα στη συλλογική συνείδηση των ευρωπαϊκών πληθυσμών, από την εποχή της επιδημίας της "μαύρης πανούκλας" στον 14ο αιώνα. H αδυναμία κατανόησης του πολύπλοκου μηχανισμού μετάδοσής της, του οποίου βασικός κρίκος είναι τα έντομα και οι αρουραίοι, αύξανε τον τρόμο που προκαλούσε κάθε νέα εμφάνισή της και, καμιά φορά, πέρα από τις διαστάσεις που δικαιολογούσε ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων. Το βιβλίο του Κ. Κωστή δεν περιορίζεται στην ανακεφαλαίωση των σημερινών επιστημονικών γνώσεων για την αρρώστια και την προβολή τους πάνω στο πραγματολογικό υλικό που μας άφησαν πηγές αιώνων. Αντίθετα, θέση του συγγραφέα είναι ότι δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την πανώλη ως κοινωνικό φαινόμενο παρά μόνο αν λάβουμε υπ'όψιν μας τις κοσμοθεωρίες και τις νοοτροπίες των ανθρώπων των περασμένων αιώνων, μέσα στις οποίες εντάσσονται τόσο οι απόψεις τους για τις ασθένειες όσο και για τα μέσα πρόληψης και θεραπείας. Για τον σκοπό αυτό, ο συγγραφέας επιδίδεται σε μια συναρπαστική προσπάθεια αποκωδικοποίησης ενός εντυπωσιακού αριθμού χρονικών, ιατρικών πραγματειών, απομνημονευμάτων και ιστορικών συγγραφών. Το συμπέρασμά του ότι οι σημερινές επιστημονικές γνώσεις δεν δικαιολογούν τη συγκαταβατική αντιμετώπιση της αγωνίας των παλαιών, ούτε το συναίσθημα ασφάλειας απέναντι στην ασθένεια, επιβεβαιώνεται τόσο από την πρόσφατη επανεμφάνιση της πανώλης στην Ινδία, όσο και από τις λεγόμενες "μάστιγες του αιώνα", απέναντι στις οποίες, τουλάχιστον οι σημερινοί κάτοικοι πολλών περιοχών της γης, είναι το ίδιο ανυπεράσπιστοι όπως οι πρόγονοί μας μπροστά στην πανώλη.